ما هی الفوائد المترتبه على غیبته علیه السلام؛ هل توجد فوائد‌ام لا؟

الجواب
تجده فی الروایات الوارده، وبما ان هذا الکتاب مقتبس من الأثر النبوی الشریف فاننا لا نعدوه والیک الروایات التی اشارت الى بعض موارد الانتفاع به وتصرفه فی الامور علیه السلام فی غیبته:
۱. نهج البلاغه [۱]: عن امیرالمؤمنین علیه السلام انه قال: اللهمّ بلى، لاتخلو الارض من قائم لله بحجه اما ظاهرا مشهورا او خائفا مغمورا، لئلا تبطل حجج الله وبیناته وکم ذا واین؟ اولئک والله الاقلون عددا والاعظمون عندالله قدرا یحفظ الله بهم حججه وبیناته حتى یودعوها نظراءهم ویزرعوها فی قلوب اشباههم، هجم بهم العلم على حقیقه البصیره وباشروا روح الیقین واستلانوا ما استوعره المترفون وانسوا بما استوحش منه الجاهلون وصحبوا الدنیا بابدان ارواحها معلقه بالمحل الاعلى، اولئک خلفاء الله فی ارضه والدعاه الى دینه آه آه شوقا الى رؤیتهم.
۲. ینابیع الموده [۲]: منا المهدی یسری فی الدنیا بسراج منیر ویحذو فیها على مثال الصالحین، لیحل ربقا، ویعتق رقا، ویصدع شعبا، ویشعب صدعا، فی ستره
عن الناس، لا یبصر القائف اثره ولو تابع نظره.
۳. فرائد السمطین [۱]: عن علی بن الحسین علیهما السلام قال: نحن أئمه المسلمین وحجج الله على العالمین وساده المؤمنین وقاده الغر المحجلین وموالی المؤمنین، ونحن امان اهل الارض کما ان النجوم امان لاهل السماء، ونحن الذین بنا یمسک السماء ان تقع على الارض الا باذنه، وبنا یمسک الارض ان تمید باهلها، وبنا ینزل الغیث وتنشر الرحمه وتخرج برکات الارض، ولولا مافی الارض منا لساخت باهلها، ثم قال؛ ولم تخل الارض منذ خلق الله آدم من حجه لله فیها ظاهر مشهور او غائب مستور ولا تخلو الى ان تقوم الساعه من حجه لله فیها ولولا ذلک لم یعبدالله. قال سلیمان: فقلت للصادق علیه السلام: فکیف ینتفع الناس بالحجه الغائب المستور؟ قال: کما ینتفعون بالشمس اذا سترها السحاب.
فائده: ذکر العلامه المجلسی- رحمه الله- فی وجه تشبیهه بالشمس اذا سترها سحاب، وجوها:
الاول: ان نور الوجود والعلم والهدایه یصل الى الخلق بتوسطه علیه السلام اذ ثبت بالاخبار المستفیضه؛ انهم العلل الغائیه لایجاد الخلق فلولاهم لم یصل نور الوجود الى غیرهم، وببرکتهم والاستشفاع بهم والتوسل الیهم؛ تظهر العلوم والمعارف على الخلق، ویکشف البلایا عنهم فلولاهم لاستحق الخلق بقبائح اعمالهم انواع العذاب، کما قال تعالى: (ما کان الله لیعذبهم وانت فیهم)، ولقد جربنا مرارا لانحصیها؛ ان عند انغلاق الامور واعضال المسائل والبعد عن جناب
الحق تعالى وانسداد ابواب الفیض، لما استشفعنا بهم وتوسلنا بانوارهم فبقدر ما یحصل الارتباط المعنویّ بهم فی ذلک الوقت تنکشف تلک الامور الصعبه وهذا معاین لمن اکحل الله عین قلبه بنور الایمان، وقد مضى توضیح ذلک فی کتاب الامامه.
الثانی: کما ان الشمس المحجوبه بالسحاب مع انتفاع الناس بها ینتظرون فی کل آن انکشاف السحاب عنها وظهورها لیکون انتفاعهم بها اکثر، فکذلک فی ایام غیبته علیه السلام ینتظر المخلصون من شیعته خروجه وظهوره فی کل وقت وزمان ولا ییأسون منه.
الثالث: ان منکر وجوده علیه السلام مع وفور ظهور آثاره کمنکر وجود الشمس اذا غیبها السحاب عن الابصار.
الرابع: ان الشمس قد تکون غیبتها فی السحاب، اصلح للعباد من ظهورها لهم بغیر حجاب، فکذلک غیبته علیه السلام اصلح لهم فی تلک الازمان فلذا غاب عنهم.
الخامس: ان الناظر الى الشمس لا یمکنه النظر الیها بارزه عن السحاب وربما عمی بالنظر الیها لضعف الباصره عن الاحاطه بها، فکذلک شمس ذاته المقدسه ربما یکون ظهوره اضرّ لبصائرهم ویکون سببا لعماهم عن الحق، وتحتمل بصائرهم الایمان به فی غیبته کما ینظر الانسان الى الشمس من تحت السحاب ولا یتضرر بذلک.
السادس: ان الشمس قد تخرج من السحاب وینظر الیها واحد دون واحد، کذلک یمکن ان یظهر علیه السلام فی ایام غیبته لبعض الخلق دون بعض.
السابع: انهم کالشمس فی عموم النفع وانما لا ینتفع بهم من کان اعمى کما فسرّ به فی الاخبار بقوله تعالى: (من کان فی هذه اعمى فهو فی الاخره اعمى واضل سبیلا).
الثامن: ان الشمس کما ان شعاعها یدخل البیوت بقدر ما فیها من الروازن والشبابیک وبقدر ما یرتفع عنها من الموانع عنها؛ فکذلک الخلق، انما ینتفعون بانوار هدایتهم بقدر ما یرفعون من الموانع عن حواسهم ومشاعرهم التی هی روازن قلوبهم من الشهوات النفسانیه والعلائق الجسمانیه وبقدر ما یدفعون عن قلوبهم من الغواشی الکثیفه الهیولانیه، الى ان ینتهی الامر الى حیث یکون بمنزله من هو تحت السماء یحیط به شعاع الشمس من جمیع جوانبه بغیر حجاب.
قد فتحت لک من هذه الجنه الروحانیه ثمانیه ابواب ولقد فتح الله علی بفضله ثمانیه اخرى تضیق العباره عن ذکرها عسى الله ان یفتح علینا وعلیک فی معرفتهم الف باب یفتح من کل باب الف باب انتهى کلامه قدس الله سرّه. [۱]
۴. کمال الدین [۲]: عن علی علیه السلام انه قال؛ فی خطبه له على منبر الکوفه: اللهم لا بد لارضک من حجه لک على خلقک یهدیهم الى دینک ویعلمهم علمک لئلا تبطل حجتک ولا یضلّ اتباع اولیائک بعد اذ هدیتهم به، اما ظاهر لیس بالمطاع او مکتتم مترقب، ان غاب عن الناس شخصه فی حال هدایتهم فان علمه وآدابه فی قلوب المؤمنین مثبته فهم بها عاملون.
۵. کتاب الغیبه [۱]: عن امیر المؤمنین علیه السلام انه قال: الإسلام والسلطان العادل اخوان توأمان لا یصلح واحد منهما الا بصاحبه، الاسلام اسّ والسلطان العادل حارس، مالااس له فمنهدم، ومالاحارس له فضائع فلذلک اذا رحل قائمنا لم یبق اثر من الدنیا.
۶. کمال الدین [۲]: عن جابر بن عبدالله الانصاری انه قال: لما انزل الله عزّ وجلّ على نبیه محمد صلى الله علیه وآله وسلم: (یاایها الذین امنو اطیعوا الله واطیعوا الرسول واولی الامر منکم). قلت: یارسول الله عرفنا الله ورسوله، فمن اولوالامر الذین قرن الله طاعتهم بطاعتک؟ فقال صلى الله علیه وآله وسلم: هم خلفائی یاجابر وائمه المسلمین من بعدی؛ اولهم علی بن ابی طالب، ثم الحسن والحسین، ثم علی بن الحسین، ثم محمد بن علی المعروف فی التوراه بالباقر وستدرکه یاجابر فاذا لقیته فاقرئه منی السلام، ثم الصادق جعفر بن محمد، ثم موسى بن جعفر، ثم علی بن موسى، ثم محمد بن علی، ثم علی بن محمد، ثم الحسن بن علی، ثم سمیی وکنیی حجه الله فی ارضه وبقیته فی عباده ابن الحسن بن علی؛ ذاک الذی یفتح الله تعالى ذکره على یدیه مشارق الارض ومغاربها، ذاک الذی یغیب عن شیعته واولیائه، لا یثبت فیها على القول بامامته الا من امتحن الله قلبه للایمان. قال جابر؛ فقلت له: یارسول الله فهل یقع لشیعته الانتفاع به فی غیبته؟ فقال علیه السلام: ای والذی بعثنی بالنبوه انهم یستضیئون بنوره وینتفعون بولایته فی غیبته کانتفاع الناس بالشمس و ان تجللها سحاب، یاجابر هذا من مکنون سرّ الله
ومخزون علمه فاکتمه الا عن اهله؟ قال جابر بن یزید: فدخل جابر بن عبدالله الانصارى على علی بن الحسین علیهما السلام فبینما هویحدثه اذ خرج محمد بن علی الباقر علیه السلام من عند نسائه وعلى راسه ذؤابه وهوغلام، فلما بصر به جابر ارتعدت فرائصه وقامت کل شعره على بدنه ونظر الیه ملیا ثم قال له: یا غلام اقبل؟ فاقبل، ثم قال له: ادبر؟ فادبر، فقال جابر: شمائل رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم ورب الکعبه، ثم قام فدنا منه فقال له: ما اسمک یاغلام؟ فقال محمد، قال: ابن من؟ قال: ابن علی بن الحسین، قال: یابنی فدتک نفسی فانت اذا الباقر؟! فقال: نعم، ثم قال: فابلغنی ما حملک رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم؟ فقال جابر: یامولای ان رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم بشرنی بالبقاء الى ان القاک وقال لی: اذا لقیته فاقرئه منی السلام، فرسول الله یامولای یقرا علیک السلام؟ فقال ابو جعفر علیه السلام: یا جابر على رسول الله السلام ماقامت السماوات والارض وعلیک یاجابر کما بلغت السلام، فکان جابر بعد ذلک یختلف الیه ویتعلم منه فساله محمد بن علی علیهما السلام عن شى ء؟ فقال له جابر: والله مادخلت فی نهی رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم فقد اخبرنی انکم الائمه الهداه من اهل بیته من بعده، احلم الناس صغارا واعلم الناس کبارا، وقال: (لا تعلموهم فهم اعلم منکم). فقال ابوجعفر علیه السلام: صدق جدی رسول الله صلى الله علیه وآله وسلم انی لاعلم منک بما سالتک عنه ولقد اوتیت الحکم صبیا، کل بفضل الله علینا ورحمته لنا اهل البیت. [۱]
۷. کتاب الغیبه [۱]: عن امیر المؤمنین علیه السلام، انه ذکر القائم علیه السلام فقال: اما لیغیبنّ حتى یقول الجاهل مالله فی آل محمد حاجه. [۲]
وبهذا المعنى وجدنا سبع روایات ذکرناها لک. [۳]
———-
[۱]: لصبحی الصالح، ص ۴۹۷، قصار الحکم ۱۴۷.
[۲]: للشیخ سلیمان البلخی القندوزی، ص ۴۳۷.
[۱]: لشیخ الاسلام الحموئی الخراسانی، ج ۱، ص ۴۵، ب ۲، ح ۱۱.

[۱]: منتخب الاثر، ج ۲، ص ۲۶۹- ۲۷۰.
[۲]: لأبی جعفر الشیخ الصدوق، ج ۱، ص ۳۰۲، ب ۲۷، ح ۱۱.
[۱]: للفضل بن شاذان النیشابوری عن کفایه المهتدی (الاربعین)، ص ۲۲۲، ذیل ح ۳۹.
[۲]: لأبی جعفر الشیخ الصدوق، ج ۱، ص ۲۵۳، ب ۲۳، ح ۳.

[۱]: منتخب الاثر، ج ۱، ص ۱۷۴.
[۱]: للشیخ الطوسی، ص ۳۴۰، ح ۲۹۰.
[۲]: منتخب الاثر، ج ۲، ص ۲۴۴.
[۳]: متخب الاثر، ج ۲، ص ۲۶۷- ۲۷۱.
[غیبه المنتظر من منتخب الاثر – صفحه۱۱۵]